Wolontariat Spółdzielczy | European Union information | Samochody PRL

Bory Tucholskie

Największym leśnym kompleksem promocyjnym Polski Północnej jest LKP "Bory Tucholskie". W jego skład wchodzi południowo-wschodnia część Borów Tucholskich, należąca do następujących nadleśnictw: Tuchola, Osie, Dąbrowa i Woziwoda, podległych Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu. Część lasów tej Dyrekcji wchodzi poza tym w skład LKP "Lasy Gostynińsko-Włocławskie".
Teren LKP położony jest w Krainie Wielkopolsko-Pomorskiej. W miejscowym krajobrazie dominują formy polodowcowe (młodoglacjalne), do których można zaliczyć: pagóry moren czołowych i rozległe równiny piaszczyste, zwane sandrami oraz położone na ich terenie rynny polodowcowe, których głębsze miejsca wypełniają jeziora. Sieć wód powierzchniowych. na którą składają się liczne rzeki i jeziora, jest bardzo bogata. Głównymi rzekami odwadniającymi obszar Borów Tucholskich są Brda i Wda. Bory Tucholskie, zwłaszcza ich część środkowa i północna, są obszarem wybitnie jeziornym. Znajduje się tu około 50 jezior, z których największe to: Kołębie, Radodzież, Steklin, Wielkie Cekcyńskie, Bysławskie, Ostrowite i zbiornik zaporowy na Wdzie. Pomimo tak licznych cieków i zbiorników wodnych na znacznym obszarze LKP zaznacza się brak wilgoci w glebie.

W typowych dla części północnej LKP borach sosnowych zwracają uwagę mszyste "dywany" z duzym udziałem rokietu pospolitego. Na suchych, ubogich siedliskach dominują porosty (zwłaszcza chrobotki), rzadziej płaty borówki czernicy i brusznicy.
0 walorach przyrodniczych tego terenu świadczy m.in. obecność szeregu szczególnych form ochrony przyrody, do których należą: 14 rezerwatów przyrody o powierzchni 2291 ha, 3 parki krajobrazowe ("Tucholski", "Wdecki" i "Nadwiślański"), 3 obszary chronionego krajobrazu ("Śliwicki", "Wschodni Borów Tucholskich" i "Świecki"), 298 pomników przyrody oraz liczne stanowiska chronionych gatunków roślin i zwierząt (m.in. cis, jarząb brekinia, szereg gatunków storczyków oraz wiele gatunków ptaków - wśród nich bocian czarny, żuraw, kania czarna i ruda, krogulec, rybołów i in.). Udział lasów ochronnych w poszczególnych nadleśnictwach wchodzących w skład LKP jest dość zróżnicowany, od 15% powierzchni Nadleśnictwa Tuchola do 41°% powierzchni Nadleśnictwa Dąbrowa.


Do głównych zagrożeń ekosystemów LKP "Bory Tucholskie" należą:

• pożary, którym sprzyja wysoki udział suchych siedlisk z jednowiekowymi drzewostanami sosnowymi,
• masowe pojawy szkodliwych owadów objadających liście, bądźigły drzew (brudnica mniszka, barczatka sosnówka, strzygonia choinówka, boreczniki) lub też żerujące pod korą drzew (cetyńce i przypłaszczek granatek),
• choroby grzybowe powodowane m.in. przez hubę korzeni, która szczególnie chętnie atakuje drzewa wyrosłe na gruntach porolnych,
• szkody wyrządzane przez zwierzynę, zwłaszcza przez jelenie i sarny w miejscach ich nadmiernego zagęszczenia.

Rozpoznanie stanu lasu, jego walorów i zagrożeń stanowi podstawę do prowadzenia zrównoważonej i wielofunkcyjnej gospodarki leśnej. W celu stworzenia warunków do coraz pełniejszej realizacji przez tutejsze lasy funkcji ekologicznej oraz zwiększenia ich stabilności wykonywane są zabiegi zmierzające do przerwania monotonii jednowiekowych drzewostanów sosnowych przez wzbogacenie ich składu gatunkowego. Powyższe działania w połączeniu ze stałą troską o zachowanie różnorodności biologicznej powinny doprowadzić do poprawy naturalnej odporności lasów LKP na działanie w/w zagrożeń.
0 wartości produkcyjnej tutejszych lasów informują następujące wskaźniki: przeciętny wiek drzewostanów 54 lata, przy czym ponad 65% powierzchni zajmują drzewostany nie przekraczające 60 lat; przeciętna zasobność drzewostanu.
Oprócz funkcji ekologicznych i produkcyjnych lasy LKP "Bory Tucholskie" spełniają również coraz bardziej doceniane funkcje społeczne, m.in. poprzez udostępninianie lasu dla potrzeb turystyki i rekreacji, a także dla działalności edukacyjnej. LKP zajmuje znaczną część Borów Tucholskich charakteryzujących się dużymi walorami turystycznymi i rekreacyjnymi. Sieć dróg, liczne szlaki turystyczne: lądowe i wodne, ośrodki wypoczynkowe, pensjonaty stoją do dyspozycji turystów i wczasowiczów przyjeżdżających licznie w te strony, szczególnie w okresie letnim. Od momentu utworzenia w 1994 roku LKP "Bory Tucholskie" wybudowano wiele obiektów i urządzeń służących edukacji ekologicznej, m.in. ścieżki dydaktyczne (łącznie 11) oraz ośrodek edukacji w Woziwodzie.

Puszcza Kozienicka

Z trzech nadleśnictw: Kozienice, Radom i Zwoleń, należących do Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Radomiu został utworzony LKP "Lasy Puszczy Kozienickiej". Większa część LKP położona jest w Krainie Małopolskiej, Dzielnicy Radomsko-Iłżeckiej i Mezoregionie Równiny Radomsko-Kozienickiej. Podłoże geologiczne stanowią tu piaski polodowcowe na glinach zwałowych i spiaszczone gliny zwałowe oraz w części południowej lessy. Na podłożu tym wykształciły się gleby rdzawe i brunatne oraz bielicowe i płowe. Obszar LKP należy w całości do zlewni Wisły, zasilanej wodami rzek przecinających teren Puszczy, do których należą: Ostrownica, Narutówka, Brzeżniczka, Zagożdżonka, Pacynka, Gzówka i Zwolenka. Pod względem klimatycznym, LKP leży w Krainie Wielkich Dolin. Średnia ilość opadów w ciągu roku wynosi 500-600 mm; średnia temperatura roczna 7-8 °C.
Wzajemny układ warunków geologicznych, glebowych, hydrologicznych i klimatycznych ukształtował następujący udział siedlisk leśnych. Siedliska borowe zajmują 62, 3% powierzchni - wśród nich najliczniej reprezentowany jest bór mieszany świeży 30,4% i bór świeży 22,3%, lasowe 34,7% - wśród nich głównie las mieszany świeży 26%, a olsowe i łęgowe 3,0%. W składzie gatunkowym drzewostanów przeważa sosna (83,7%) i jako gatunek panujący tworzy w większości drzewostany mieszane z dębem szypułkowym i bezszypułkowym. Udział pozostałych gatunków przedstawia się następująco: dąb 5,5%, olsza 4,7%, jodła 3.2 i brzoza 1,9%. Drzewostany dwupiętrowe zajmują ok. 510% powierzchni, gdzie oprócz sosny i dębu występują w piętrze dolnym: grab, dąb i sporadycznie lipa, klon zwyczajny i klon jawor.
Wysokie walory przyrodnicze LKP potwierdzają następujące szczególne formy ochrony przyrody: 10 rezerwatów o powierzchni 960,13 ha, Kozienicki Park Krajobrazowy, 170 pomników przyrody oraz liczne stanowiska chronionych gatunków rożlin i zwierząt. Wśród gnieżdżących się na tym terenie siedmiu gatunków ptaków drapieżnych na uwagę zasługują: orllik krzykliwy, krogulec i kobuz. Lasy ochronne zajmują 65% powierzchni LKP.
Do istotnych zagrożeń ekosystemów leśnych LKP "Lasy Puszczy Kozienickiej" można zaliczyć:

• emisje zanieczyszczeń przemysłowych powietrza, pochodzące zarówno z lokalnych źródeł (m. in. Elektrownia Kozienice, miasta: Pionki i Radom), jak i z dalszych odległości (Elektrownia Bełchatów, Zakłady Azotowe w Puławach). W strefie I (uszkodzenia słabe) i II (uszkodzenia średnie) uszkodzeń znajduje się około 25 tys. ha (w tym 14 tys. ha drzewostanów w II strefie),
• obniżenie poziomu wód gruntowych cały obszar LKP znajduje się w obrębie leja depresyjnego, który spowodowany jest korzystaniem z zasobów wód wgłębnych na potrzeby lokalnego przemysłu (m.in. Pionki).

Rozpoznanie stanu lasu, jego walorów i zagrożeń stanowi podstawę do prowadzenia zrównoważonej i wielofunkcyjnej gospodarki leśnej. Dla poprawy i trwałego zachowania ekologicznych funkcji lasu, prowadzone działania gospodarcze zmierzać będą głównie w kierunku poprawy stosunków wodnych. W tym celu przewiduje się odtwarzanie śródleśnych zbiorników i cieków wodnych oraz zachowanie istniejących bagien i torfowisk. Wzbogacenie różnorodności biologicznej i utrzymanie stabilności ekosystemów leśnych wymagać będzie wykonania wielu zabiegów, polegających np. na przebudowie drzewostanów o składzie gatunkowym niezgodnym z warunkami siedliskowymi. Dotyczy to szczególnie drzewostanów sosnowych na siedliskach lasowych na ok. 20% powierzchni. Prowadzona przebudowa drzewostanów ma na celu między innymi zwiększenie w ich składzie gatunkowym udziału jodły i buka. Wzbogacenie składu gatunkowego drzewostanów w celu tzw. "rozproszenia ryzyka hodowlanego" dotyczyć będzie również powierzchni położonych w II strefie uszkodzeń przemysłowych. O wartości produkcyjnej tutejszych lasów świadczą następujące wskaźniki: przeciętny wiek drzewostanów 57 lat; przeciętna zasobność 219 m3/ha.
Jeśli chodzi o funkcje społeczne LKP "Lasy Puszczy Kozienickiej" ma w tej dziedzinie znaczący dorobek, na który złożyły się również działania istniejącego na tym terenie Kozienickiego Parku Krajobrazowego. W skład istniejących urządzeń i obiektów turystycznych wchodzą m.in.: 8 parkingów, 18 miejsc postoju pojazdów, 1 pole biwakowe, 2 miejsca biwakowania, 6 szlaków turystycznych z 5 miejscami odpoczynku, 8 punktów widokowych i 6 ścieżek dydaktycznych. W miejscowości Jedlnia Letnisko otwarto Ośrodek Szkolenia Ekologicznego Lasów Państwowych. W Ośrodku znajduje się stała wystawa szkodnictwa leśnego, a okresowo organizowane są wystawy tematyczne. Ośrodek dysponuje hotelem na 140 miejsc noclegowych oraz zapewnia całodzienne wyżywienie.

Puszcza Białowieska

Obecnie Puszcza Białowieska w granicach Polski obejmuje obszar 64713,58 ha (cała jej powierzchnia - z częścią białoruską - przekracza 150000 ha). Około 75 lat temu wyłoniono z jej obszaru Białowieski Park Narodowy (BPN), którego powierzchnia została podwojona 16 lipca 1996 r. przez dołączenie około 5200 ha lasów Nadleśnictw Białowieża i Browsk. Puszcza Białowieska to ostatni niżowy las liściasty o charakterze naturalnym, w którym dominują lasy grądowe (40%), olsy (głównie jesionowe - 13%) i lasy mieszane (33%), zaś bory stanowią mniejszość (14%). Działalność leśników od kilkudziesięciu lat jest w Puszczy nastawiona na renaturalizację zniekształconych w przeszłości lasów (w wyniku rabunkowej gospodarki leśnej i łowieckiej zaborców i okupantów). Dokonujemy przebudowy drzewostanów z dominującymi brzozą, osiką i świerkiem na rzecz lasów dębowych z udziałem lipy, klonu, wiązów oraz olszowych na jesionowo-olszowe.
Puszcza Białowieska wraz z otaczającymi ją terenami uznana została w 1986 roku za Obszar Chronionego Krajobrazu o powierzchni 860 km2. W lasach zagospodarowanych Puszczy - różnymi formami ochrony objęto około 50% powierzchni, w tym: 20 rezerwatów przyrody o powierzchni 3208,49 ha, 2 ostoje zwierząt chronionych o powierzchni 254 ha, 94 strefy ochronne gniazd bociana czarnego i orlika krzykliwego o powierzchni 5881,64 ha, lasy wodochronne o powierzchni 10.267,32 ha, wyłączone drzewostany nasienne o powierzchni 164 ha, wzorcowa powierzchnia gleboznawcza o areale 439,23 ha (włączona w połowie 1996 roku do BPN). Szczególną ochroną objęto 401 drzew doborowych, które wpisano do krajowego rejestru programu zabezpieczenia puli genowej. Ponad 1100 drzew uznano za pomniki przyrody. Rejestrowanie najcenniejszych drzew odbywa się stale i uczestniczą w nim wyspecjalizowane służby leśne, jak też wielu amatorów przyrodników.
Puszcza Białowieska jest pierwszym w Polsce Leśnym Kompleksem Promocyjnym. Stało się to na mocy Decyzji Nr 23 Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z 8 listopada 1994 r. Podstawowym celem LKP "Puszcza Białowieska" jest porównywanie efektów leśnej polityki zrównoważonego rozwoju z procesami przyrodniczymi Białowieskiego Parku Narodowego, tych możliwości nie ma nigdzie w kraju, jak i na Ziemi. Dzięki temu LKP "Puszcza Białowieska" jest poligonem dla całego leśnictwa, nawet europejskiego. Dzięki założeniom LKP, Puszcza Białowieska jest przykładem w skali światowej współistnienia użytecznych społecznie wielostronnych funkcji lasu z trwałością ochrony przyrody.
Naczelnym zadaniem LKP "Puszcza Białowieska" jest ochrona przyrody, rozumiana jako kierowanie użytkowaniem biosfery w sposób zapewniający najwyższą i trwałą korzyść obecnie oraz zachowanie potencjału przyrodniczego dla przyszłych pokoleń. Głównym celem jest zachowanie, utrzymanie, odnawianie i polepszanie przyrodniczego środowiska, czyli przywracanie lasom białowieskim charakteru puszczańskiego. W LKP opracowywane są zasady doskonalenia gospodarki leśnej na podstawie znajomości praw ekologicznych. Uzyskane tu doświadczenia są przenoszone do praktyki leśnej na terenie regionu i kraju.
By móc zaprezentować społeczeństwu problematykę leśną każde z Nadleśnictw Puszczańskich: Białowieża, Browsk i Hajnówka uruchomiło leśne ścieżki dydaktyczne. Na szeroką skalę prowadzona jest tu edukacja leśników z kraju i zagranicy (Czesi, Niemcy, Szwajcarzy, Austriacy, Finowie, Amerykanie). Działają też już Punkt Informacyjny w Zwierzyńcu w Nadleśnictwie Hajnówka, Izba Leśna w Nadleśnictwie Browsk i Ośrodek Edukacji Leśnej "Jagiellońskie" w Nadleśnictwie Białowieża.

Bory Dolnośląskie

Bory Dolnośląskie zajmują przeważnie ubogie siedliska, stąd też obszar ten śmiało możemy nazwać królestwem sosny. W tutejszych borach sosnowych gatunki liściaste, takie jak dąb bezszypułkowy, dąb szypułkowy, brzoza, buk olcha czarna, osika stanowią tylko niewielką domieszkę. Dominującym typem siedliskowym na opisywanym obszarze jest bór świeży i bór mieszany. Mniejszy udział mają bory wilgotne i bory suche. Dąbrowy czy buczyny zajmują tylko najżyźniejsze fragmenty Borów Dolnośląskich. Bory bagienne i olsy zachowały się zazwyczaj na niewielkich powierzchniach. Rozległe i monotonne Bory, z pozoru mało atrakcyjne przyrodniczo, kryją w sobie jednak wiele unikatowych gatunków roślin i zwierząt. W okolicach Węglińca znajdują się ostatnie w Polsce niżowe stanowiska sosny błotnej, gatunku reliktowego z okresu polodowcowego. Zadziwia tu niespotykane w Polsce, poza Pomorzem Zachodnim, bogactwo roślin atlantyckich, spośród których można wymienić m.in. wrzosiec bagienny, gałuszkę kulecznicę, przygiełkę brunatną, rosiczkę pośrednią, ponikło wielołodygowe, nadwodnika sześciopręcikowego, czy okazałą paproć długosza królewskiego. Wiele z wymienionych wyżej roślin występuje wyłącznie na torfowiskach, stanowiących jedno z najbardziej cennych przyrodniczo zbiorowisk roślinnych w Borach Dolnośląskich. Miejscową florę reprezentują ponadto tak rzadkie i chronione gatunki roślin jak: wawrzynek wilczełyko, pióropusznik strusi, podrzeń żebrowiec, widłak cyprysowaty, wroniec widlasty, widłaczek torfowy, grzybień północny, rosiczka pośrednia, rosiczka długolistna, gnidosz rozesłany, arnika górska, kosaciec syberyjski, storczyk Fuchsa, mącznica lekarska, paprotka zwyczajna, centuria pospolita i wiele innych.
Bory Dolnośląskie znane są z obfitości grzybów i jagód. Wiedzą o tym dobrze zbieracze runa leśnego, którzy każdego roku zjeżdżają tu nierzadko z odległych stron kraju. Nie tylko flora, ale i fauna Borów zasługuje na uwagę. Ze względu na dużą liczebność jeleni, saren, dzików, lisów i zajęcy Bory Dolnośląskie od dawna cieszą się ogromnym zainteresowaniem myśliwych. Bory Dolnośląskie stanowią ważną w tej części Polski ostoję pachnicy dębowej, jelonka rogacza, wydry, żmii zygzakowatej, gniewosza plamistego, bociana czarnego, puchacza, sóweczki, włochatki, lelka, dudka oraz coraz rzadszych kuraków leśnych – cietrzewia i głuszca. W ostatnich latach regularnie widywane są wilki, wzrosła również liczebność bobra.
Śródleśne stawy i mokradła są środowiskiem życia licznych interesujących gatunków ptaków wodno-błotnych, w tym żurawia, bąka, łabędzia krzykliwego, bekasa, słonki, samotnika, kropiatki, zimorodka, zielonki, gęgawy, podgorzałki, cyraneczki, tracza nurogęsi, gągoła i brzęczki. Znaczące są miejscowe populacje ptaków drapieżnych – bielika, trzmielojada, kani rdzawej, kani czarnej, krogulca, jastrzębia, kobuza i błotniaka stawowego. Wędkarzy ucieszy zapewne fakt, iż w rzekach przepływających przez Bory Dolnośląskie żyją pstrągi potokowe, trocie wędrowne, lipienie i głowacice. Do końca XIX w. w Kwisie pod Osiecznicą i Kliczkowem miała swoje stanowisko skójka perłorodna, małż wytwarzający szlachetne perły.

^ początek strony ^